Serwisy partnerskie:
Close icon
Serwisy partnerskie

Rezonator kwarcowy - schemat, oznaczenia i zastosowanie

Article Image
Rezonatory kwarcowe to elementy elektroniczne, które można zaliczyć do grona podzespołów pasywnych. Jednak odgrywają one znaczną rolę w dzisiejszej elektronice!
1. Repetytorium użytkowej elektroniki 2. Repetytorium użytkowej elektroniki - Oświetlenie LED pod szafkami 3. Repetytorium użytkowej elektroniki - Oświetlenie do piwnicy 4. Repetytorium użytkowej elektroniki - Sygnalizator zalania 5. Repetytorium użytkowej elektroniki - Zasilacz do układu audio 6. Repetytorium użytkowej elektroniki - Zasilacz warsztatowy 7. Jaką wkrętarkę wybrać? Na co zwrócić uwagę przy zakupie? 8. Rodzaje tranzystorów bipolarnych i unipolarnych 9. Jak podłączyć taśmy LED 10. Inteligentny dom - wszystko co powinieneś wiedzieć o systemach SMART HOME 11. Jak podłączyć prostownik do akumulatora (ładowanie) 12. Drukarki 3D - budowa i zasada działania 13. Jak prawidłowo zarobić kabel antenowy? 14. Jaki czujnik czadu wybrać i gdzie najlepiej zamontować? 15. Programowanie mikrokontrolerów - o czym należy wiedzieć na początek? 16. Oscyloskop cyfrowy - jaki wybrać? 17. Co to jest barometr i jak działa? 18. Jaki wykrywacz metali kupić? Na co zwracać uwagę przy wyborze? 19. Jak działa sieć 5G i jakie daje możliwości? 20. Diody LED - napięcie diod o różnych kolorach 21. Jaki kompresor samochodowy kupić? 22. Czujniki parkowania - jakie wybrać? 23. Jak ustawić antenę do odbioru naziemnej TV DVB-T? 24. Co to jest rezystor (opornik) i jak działa? 25. Jakie są typy i rodzaje bezpieczników? 26. Co to jest układ scalony i jak działa? 27. Jak zmierzyć napięcie akumulatora miernikiem? 28. Jak zarobić kabel sieciowy RJ-45? 29. Lutowanie - jak lutować kable poprawnie? 30. Arduino - co to jest i jak zacząć? 31. Raspberry pi - co to jest, do czego służy, jak zacząć? 32. Do czego służą kondensatory - zasada działania 33. Co to jest bezpiecznik i jak działa? 34. Jak dobrać i wymienić bezpiecznik? 35. Rodzaje kondensatorów, ich oznaczenia i budowa 36. Kalafonia - co to jest? do czego służy? jak używać? 37. Przewodniki prądu - co przewodzi prąd, a co nie? 38. Jaka latarka czołowa sprawdzi się najlepiej? 39. Jak działa płytka stykowa (prototypowa)? 40. Jakie ogniwa 18650 wybrać i gdzie kupić akumulatorki? 41. Jaki powerbank wybrać? Czym kierować się przy kupnie? 42. Raspberry Pi czy Arduino? Co wybrać? 43. Pierwsze Prawo Kirchhoffa - przepływ prądu w obwodzie elektrycznym 44. Rezonator kwarcowy - schemat, oznaczenia i zastosowanie 45. Drugie Prawo Kirchhoffa - bilans spadku napięć w zamkniętym obwodzie elektrycznym 46. Do czego służy przedwzmacniacz? 47. Wzmacniacze audio - schematy i działanie 48. Co to jest kinematyka? Wzory kinematyki 49. Jaka ładowarka samochodowa będzie najlepsza? 50. Woltomierz - jak podłączyć i do czego służy? 51. Zasilacz laboratoryjny - jaki wybrać, do czego służy i jak użytkować? 52. Jaki magnes neodymowy kupić? 53. Jaki dron wybrać na początek, na co zwrócić uwagę przy kupnie? 54. Jaki filament wybrać - rodzaje filamentów do drukarek 3d 55. Co to jest termistor - zasada działania, jak dobierać? 56. Lokalizator GPS do samochodu - gdzie i jak zamontować? 57. Transmiter samochodowy - jak działa? 58. Jak działa ładowarka indukcyjna i jak nią ładować? 59. Jaki oczyszczacz powietrza wybrać? 60. Silniki prądu stałego - budowa, zastosowanie i zasada działania 61. Co to jest triak - jak go sprawdzić i jak działa? 62. Co to jest tranzystor MOSFET - jak działa, jak sprawdzać? 63. Izopropanol - do czego służy i gdzie kupić? 64. Co to jest tranzystor, jak działa i za co odpowiada? 65. Co to jest Transformator i jak działa? 66. Potencjometr obrotowy - schemat, podłączenie i zasada działania 67. Fotorezystor - charakterystyka, zastosowanie i zasada działania 68. Jak dobrać rezystor do diody? 69. Co to jest Tyrystor i do czego służy? 70. Jakie kable rozruchowe wybrać do samochodu? 71. Jaki miernik grubości lakieru kupić? 72. Pomiar jakości powietrza - jak sprawdzić jakość powietrza w domu i na zewnątrz? 73. Języki programowania sterowników PLC 74. Czym jest napięcie i natężenie prądu? 75. Reguła prawej dłoni, czyli ruch przewodnika w polu magnetycznym 76. Co to jest Bluetooth i jak działa? 77. Co to jest silnik krokowy - zasada działania i przeznaczenie 78. Jaką stację pogodową wybrać? Odpowiadamy czym kierować się przy kupnie 79. Jak działa przekaźnik? 80. Sterowniki PLC co to jest? Jakie jest ich zastosowanie i budowa? 81. Radiator i wentylator - czym są i jak działają? 82. Antena samochodowa - jaką wybrać? 83. Podłączenie czujnika ruchu 84. Czujnik ruchu - zasada działania 85. Wszelakie zastosowanie druku 3D - ogromny potencjał 86. Jaką drukarkę 3D kupić? - na co zwracać uwagę przy wyborze 87. Czyszczenie elektroniki - czym czyścić sprzęt elektroniczny? 88. Wytrawianie płytek drukowanych (PCB) - wszystko co powinieneś wiedzieć! 89. Jak sprawdzić tyrystor - opis jego działania 90. Transoptory - zastosowanie i zasada działania 91. Jak działa stabilizator napięcia i do czego służy? 92. Jak wymienić bezpiecznik w samochodzie? 93. Rodzaje regulatorów napięcia 94. Dioda prostownicza - charakterystyka, oznaczenia, budowa 95. Jaki wzmacniacz dźwięku wybrać? 96. Bramki logiczne - symbole i zastosowanie 97. Jakie przewody (kable) do głośników dobrać? 98. Do czego służy myjka ultradźwiękowa oraz zasada działania. Czego nie można myć? 99. Oscyloskop - co to jest i do czego służy? 100. Rodzaje czujników ruchu
Rozwiń cały spis treści Zwiń spis treści

Co to jest rezonator kwarcowy?

Rezonator, według definicji z książki od fizyki, to obiekt, który jest w stanie drgać z określoną częstotliwością, a dokładniej - z częstotliwością rezonansu własnego. Przydomek “kwarcowy” wskazuje, że jest on wykonany z kwarcu, czyli minerału bazującego na krzemie. Na powierzchnię płytki kwarcowej, odpowiednio uciętej, są napylane metalowe okładki i dołączane wyprowadzenia. 

Starsze rezonatory kwarcowe, pracujące na niskich częstotliwościach, mały szklaną obudowę i doskonale widoczny kryształ zawieszony na cienkich wspornikach. Dzisiejsze elementy są znacznie mniejsze, a ich obudowa jest już nieprzezroczysta, lecz idea pozostała niezmieniona.

Rezonator kwarcowy to element, którego zadaniem jest produkcja drgań elektrycznych z określoną częstotliwością. Jednak nie potrafi tego wykonać sam - potrzebuje odpowiedniego układu elektronicznego, który mu to umożliwi. Ale o tym dalej.

Symbol kwarcu

Na schematach ideowych ten element ma symbol podobny do kondensatora, lecz z dodatkowym prostokątem w środku. To bardzo trafnie zbudowane oznaczenie, bowiem metalowe okładki tworzą kondensator (niewielki, ale jednak). Pomiędzy nimi znajduje się dodatkowe wypełnienie w postaci kryształu kwarcu, który jest dielektrykiem - dlatego między okładkami znajdują się przerwy.

Schemat zastępczy

Taki element nie ma prostego schematu zastępczego, gdyż nie składa się z typowych dla elektroniki podzespołów. Jednak najczęściej spotykany układ ma taką postać:

Pojemność C0 występuje pomiędzy nóżkami kwarcu i wynika z pojemności, jaką ma kwarcowa płytka. Z kolei L1, C1 i R1 to elementy szeregowego obwodu rezonansowego, gdyż tak najprościej można zamodelować rezonansowe właściwości tego elementu. Zatem w stanie rezonansu kwarc przedstawia sobą rezystancję równą R1, zaś poza częstotliwością rezonansową ma impedancję większą od R1.

Powyższy schemat jest słuszny dla częstotliwości zbliżonej do rezonansowej. Nie zawiera np. indukcyjności doprowadzeń, które mogą odbywać rolę dla sygnałów o częstotliwości rzędu gigaherców. Jednak typowych kwarców nie używa się w ten sposób.

Zastosowania

Rezonatory kwarcowe są dobrymi wzorcami częstotliwości, czyli umożliwiają wytworzenie sygnału o ściśle ustalonej częstotliwości. Dzisiejsza elektronika wymaga takich wzorców do poprawnego działania, oto kilka przykładów

Zegary i zegarki

Elektroniczne zegary, nawet te najtańsze, zawierają niewielki rezonator kwarcowy. To dzięki niemu takie urządzenie do odmierzania czasu może popełniać niewielki błąd, rzędu kilku sekund na miesiąc. Zegary w samochodach, pralkach, mikrofalówkach i breloczkach również je mają.

Telefony komórkowe

Aby sieć GSM mogła działać poprawnie, każdy jej użytkownik musi nadawać swój sygnał w ściśle określonym przedziale częstotliwości. W przeciwnym razie, nie zostanie obsłużony poprawnie lub zakłóci rozmowę innym. Dlatego stabilizacja kwarcowa jest tutaj wręcz konieczna - zarówno w stacjach bazowych, jak i w telefonach.

Komputery

Również nasze komputery, nawet poczciwe staruszki, mają sygnał zegarowy stabilizowany kwarcem. Bez niego nie mogłyby zsynchronizować swoich działań z innymi modułami.

Niektóre podzespoły komputera mają swój własny rezonator kwarcowy. Zegar czasu rzeczywistego (wskazujący aktualną datę i godzinę) oraz karta dźwiękowa (generująca sygnały o ściśle określonych częstotliwościach) to tylko niektóre z nich.

Jak podłączyć rezonator kwarcowy?

Ten element, sam z siebie, nie umie zbyt wiele. Jednym ze sposobów uzyskania stabilnego sygnału jest użycie go jako element generatora, na przykład Pierce’a. To bardzo prosty, a jednocześnie często stosowany układ pracy rezonatora kwarcowego.

Kwarc nie ma polaryzacji, więc sposób jego podłączenia jest obojętny. Trzeba uważać przy zacinaniu jego nóżek, aby nie uległy złamaniu tuż przy przepuście przez metalową obudowę - to jedyne zastrzeżenie. 

Parametry

Jak każdy element, tak również rezonatory kwarcowe mają swoje parametry, wykazywane w katalogach.

Częstotliwość drgań własnych

Podawana jest w megahercach [MHz] lub kilohercach [kHz]. Rezonatory 32768Hz (32,768kHz) są przeznaczone głównie do zegarków, ponieważ można z tej częstotliwości uzyskać 1Hz - wzorzec jednej sekundy.

Dokładność

Producenci podają ją w [ppm], czyli częściach na milion. Im mniejsza, tym bardziej faktyczna częstotliwość będzie zbliżona do deklarowanej. Jednak nie w każdym zastosowaniu potrzebujemy rewelacyjnej dokładności - na przykład, tworząc prostą pozytywkę na mikrokontrolerze albo moduł sterujący gotowym transceiverem radiowym.

Pojemność

Producenci podają ją w pikofaradach [pF] nie rozwijając, o co chodzi. To rekomendowana pojemność kondensatorów w układzie Pierce’a, które ułatwiają wzbudzenie drgań rezonatora i stabilizują jego pracę. Dobierając konkretne kondensatory, trzeba również mieć na uwadze pojemności już występujące w układzie, na przykład pojemności montażowe.

Jak go sprawdzić?

Aby sprawdzić, czy jest sprawny, należy wziąć omomierz i podłączyć do jego nóżek. Powinna między nimi być przerwa. Drugim etapem może być podłączenie do generatora, na przykład pokazanego wyżej i obserwacja oscyloskopem obecności drgań na wyjściu. Jeżeli będzie pokrywała się z tą, która jest na obudowie, można kwarc uznać za sprawny.

Gotowe generatory

W sprzedaży są dostępne również scalone generatory kwarcowe, które wymagają podłączenia wyłącznie zasilania. Na wyjściu mają dostępny sygnał o ustalonej częstotliwości, więc jakakolwiek dodatkowa elektronika jest im niepotrzebna.

Takie moduły mogą mieć wbudowane obwody kompensujące wpływ temperatury na częstotliwość drgań. Noszą oznaczenia skrótowe, np. TCXO, OCXO i nie tylko. Ich cena jest wyższa niż typowych generatorów kwarcowych, lecz stabilność stoi na zdecydowanie wyższym poziomie.

Podsumowanie

Rezonatory kwarcowe to bardzo użyteczne elementy elektroniczne. Wymagają nieco pomocy, aby mogły ruszyć, lecz ta mała wada nie przeszkodziła im znaleźć się w wielu urządzeniach elektronicznych.

1. Repetytorium użytkowej elektroniki 2. Repetytorium użytkowej elektroniki - Oświetlenie LED pod szafkami 3. Repetytorium użytkowej elektroniki - Oświetlenie do piwnicy 4. Repetytorium użytkowej elektroniki - Sygnalizator zalania 5. Repetytorium użytkowej elektroniki - Zasilacz do układu audio 6. Repetytorium użytkowej elektroniki - Zasilacz warsztatowy 7. Jaką wkrętarkę wybrać? Na co zwrócić uwagę przy zakupie? 8. Rodzaje tranzystorów bipolarnych i unipolarnych 9. Jak podłączyć taśmy LED 10. Inteligentny dom - wszystko co powinieneś wiedzieć o systemach SMART HOME 11. Jak podłączyć prostownik do akumulatora (ładowanie) 12. Drukarki 3D - budowa i zasada działania 13. Jak prawidłowo zarobić kabel antenowy? 14. Jaki czujnik czadu wybrać i gdzie najlepiej zamontować? 15. Programowanie mikrokontrolerów - o czym należy wiedzieć na początek? 16. Oscyloskop cyfrowy - jaki wybrać? 17. Co to jest barometr i jak działa? 18. Jaki wykrywacz metali kupić? Na co zwracać uwagę przy wyborze? 19. Jak działa sieć 5G i jakie daje możliwości? 20. Diody LED - napięcie diod o różnych kolorach 21. Jaki kompresor samochodowy kupić? 22. Czujniki parkowania - jakie wybrać? 23. Jak ustawić antenę do odbioru naziemnej TV DVB-T? 24. Co to jest rezystor (opornik) i jak działa? 25. Jakie są typy i rodzaje bezpieczników? 26. Co to jest układ scalony i jak działa? 27. Jak zmierzyć napięcie akumulatora miernikiem? 28. Jak zarobić kabel sieciowy RJ-45? 29. Lutowanie - jak lutować kable poprawnie? 30. Arduino - co to jest i jak zacząć? 31. Raspberry pi - co to jest, do czego służy, jak zacząć? 32. Do czego służą kondensatory - zasada działania 33. Co to jest bezpiecznik i jak działa? 34. Jak dobrać i wymienić bezpiecznik? 35. Rodzaje kondensatorów, ich oznaczenia i budowa 36. Kalafonia - co to jest? do czego służy? jak używać? 37. Przewodniki prądu - co przewodzi prąd, a co nie? 38. Jaka latarka czołowa sprawdzi się najlepiej? 39. Jak działa płytka stykowa (prototypowa)? 40. Jakie ogniwa 18650 wybrać i gdzie kupić akumulatorki? 41. Jaki powerbank wybrać? Czym kierować się przy kupnie? 42. Raspberry Pi czy Arduino? Co wybrać? 43. Pierwsze Prawo Kirchhoffa - przepływ prądu w obwodzie elektrycznym 44. Rezonator kwarcowy - schemat, oznaczenia i zastosowanie 45. Drugie Prawo Kirchhoffa - bilans spadku napięć w zamkniętym obwodzie elektrycznym 46. Do czego służy przedwzmacniacz? 47. Wzmacniacze audio - schematy i działanie 48. Co to jest kinematyka? Wzory kinematyki 49. Jaka ładowarka samochodowa będzie najlepsza? 50. Woltomierz - jak podłączyć i do czego służy? 51. Zasilacz laboratoryjny - jaki wybrać, do czego służy i jak użytkować? 52. Jaki magnes neodymowy kupić? 53. Jaki dron wybrać na początek, na co zwrócić uwagę przy kupnie? 54. Jaki filament wybrać - rodzaje filamentów do drukarek 3d 55. Co to jest termistor - zasada działania, jak dobierać? 56. Lokalizator GPS do samochodu - gdzie i jak zamontować? 57. Transmiter samochodowy - jak działa? 58. Jak działa ładowarka indukcyjna i jak nią ładować? 59. Jaki oczyszczacz powietrza wybrać? 60. Silniki prądu stałego - budowa, zastosowanie i zasada działania 61. Co to jest triak - jak go sprawdzić i jak działa? 62. Co to jest tranzystor MOSFET - jak działa, jak sprawdzać? 63. Izopropanol - do czego służy i gdzie kupić? 64. Co to jest tranzystor, jak działa i za co odpowiada? 65. Co to jest Transformator i jak działa? 66. Potencjometr obrotowy - schemat, podłączenie i zasada działania 67. Fotorezystor - charakterystyka, zastosowanie i zasada działania 68. Jak dobrać rezystor do diody? 69. Co to jest Tyrystor i do czego służy? 70. Jakie kable rozruchowe wybrać do samochodu? 71. Jaki miernik grubości lakieru kupić? 72. Pomiar jakości powietrza - jak sprawdzić jakość powietrza w domu i na zewnątrz? 73. Języki programowania sterowników PLC 74. Czym jest napięcie i natężenie prądu? 75. Reguła prawej dłoni, czyli ruch przewodnika w polu magnetycznym 76. Co to jest Bluetooth i jak działa? 77. Co to jest silnik krokowy - zasada działania i przeznaczenie 78. Jaką stację pogodową wybrać? Odpowiadamy czym kierować się przy kupnie 79. Jak działa przekaźnik? 80. Sterowniki PLC co to jest? Jakie jest ich zastosowanie i budowa? 81. Radiator i wentylator - czym są i jak działają? 82. Antena samochodowa - jaką wybrać? 83. Podłączenie czujnika ruchu 84. Czujnik ruchu - zasada działania 85. Wszelakie zastosowanie druku 3D - ogromny potencjał 86. Jaką drukarkę 3D kupić? - na co zwracać uwagę przy wyborze 87. Czyszczenie elektroniki - czym czyścić sprzęt elektroniczny? 88. Wytrawianie płytek drukowanych (PCB) - wszystko co powinieneś wiedzieć! 89. Jak sprawdzić tyrystor - opis jego działania 90. Transoptory - zastosowanie i zasada działania 91. Jak działa stabilizator napięcia i do czego służy? 92. Jak wymienić bezpiecznik w samochodzie? 93. Rodzaje regulatorów napięcia 94. Dioda prostownicza - charakterystyka, oznaczenia, budowa 95. Jaki wzmacniacz dźwięku wybrać? 96. Bramki logiczne - symbole i zastosowanie 97. Jakie przewody (kable) do głośników dobrać? 98. Do czego służy myjka ultradźwiękowa oraz zasada działania. Czego nie można myć? 99. Oscyloskop - co to jest i do czego służy? 100. Rodzaje czujników ruchu
Rozwiń cały spis treści Zwiń spis treści
Firma:
Tematyka materiału: Rezonator kwarcowy, rezonans własny
AUTOR
Udostępnij
Zobacz wszystkie quizy
Quiz weekendowy
Czujniki temperatury
1/10 Temperatura to
Oceń najnowsze wydanie EdW
Wypełnij ankietę i odbierz prezent
UK Logo
Elektronika dla Wszystkich
Zapisując się na nasz newsletter możesz otrzymać GRATIS
najnowsze e-wydanie magazynu "Elektronika dla Wszystkich"