Serwisy partnerskie:
Close icon
Serwisy partnerskie

Przewodniki prądu - co przewodzi prąd, a co nie?

Article Image
Przewodniki prądu to substancje, które mają szczególną budowę na poziomie atomowym. Nadaje im to pewne cechy, dzięki którym mogą z małymi stratami przewodzić prąd elektryczny. Na drugim końcu są materiały, które nie przewodzą prądu – nazywamy je izolatorami. Żeby nie było tak prosto, pomiędzy tymi dwoma biegunami są półprzewodniki, czyli substancje, które przewodzą prąd, ale tylko trochę…
1. Repetytorium użytkowej elektroniki 2. Repetytorium użytkowej elektroniki - Oświetlenie LED pod szafkami 3. Repetytorium użytkowej elektroniki - Oświetlenie do piwnicy 4. Repetytorium użytkowej elektroniki - Sygnalizator zalania 5. Repetytorium użytkowej elektroniki - Zasilacz do układu audio 6. Repetytorium użytkowej elektroniki - Zasilacz warsztatowy 7. Jaką wkrętarkę wybrać? Na co zwrócić uwagę przy zakupie? 8. Rodzaje tranzystorów bipolarnych i unipolarnych 9. Jak podłączyć taśmy LED 10. Inteligentny dom - wszystko co powinieneś wiedzieć o systemach SMART HOME 11. Jak podłączyć prostownik do akumulatora (ładowanie) 12. Drukarki 3D - budowa i zasada działania 13. Jak prawidłowo zarobić kabel antenowy? 14. Jaki czujnik czadu wybrać i gdzie najlepiej zamontować? 15. Programowanie mikrokontrolerów - o czym należy wiedzieć na początek? 16. Oscyloskop cyfrowy - jaki wybrać? 17. Co to jest barometr i jak działa? 18. Jaki wykrywacz metali kupić? Na co zwracać uwagę przy wyborze? 19. Jak działa sieć 5G i jakie daje możliwości? 20. Diody LED - napięcie diod o różnych kolorach 21. Jaki kompresor samochodowy kupić? 22. Czujniki parkowania - jakie wybrać? 23. Jak ustawić antenę do odbioru naziemnej TV DVB-T? 24. Co to jest rezystor (opornik) i jak działa? 25. Jakie są typy i rodzaje bezpieczników? 26. Co to jest układ scalony i jak działa? 27. Jak zmierzyć napięcie akumulatora miernikiem? 28. Jak zarobić kabel sieciowy RJ-45? 29. Lutowanie - jak lutować kable poprawnie? 30. Arduino - co to jest i jak zacząć? 31. Raspberry pi - co to jest, do czego służy, jak zacząć? 32. Do czego służą kondensatory - zasada działania 33. Co to jest bezpiecznik i jak działa? 34. Jak dobrać i wymienić bezpiecznik? 35. Rodzaje kondensatorów, ich oznaczenia i budowa 36. Kalafonia - co to jest? do czego służy? jak używać? 37. Przewodniki prądu - co przewodzi prąd, a co nie? 38. Jaka latarka czołowa sprawdzi się najlepiej? 39. Jak działa płytka stykowa (prototypowa)? 40. Jakie ogniwa 18650 wybrać i gdzie kupić akumulatorki? 41. Jaki powerbank wybrać? Czym kierować się przy kupnie? 42. Raspberry Pi czy Arduino? Co wybrać? 43. Pierwsze Prawo Kirchhoffa - przepływ prądu w obwodzie elektrycznym 44. Rezonator kwarcowy - schemat, oznaczenia i zastosowanie 45. Drugie Prawo Kirchhoffa - bilans spadku napięć w zamkniętym obwodzie elektrycznym 46. Do czego służy przedwzmacniacz? 47. Wzmacniacze audio - schematy i działanie 48. Co to jest kinematyka? Wzory kinematyki 49. Jaka ładowarka samochodowa będzie najlepsza? 50. Woltomierz - jak podłączyć i do czego służy? 51. Zasilacz laboratoryjny - jaki wybrać, do czego służy i jak użytkować? 52. Jaki magnes neodymowy kupić? 53. Jaki dron wybrać na początek, na co zwrócić uwagę przy kupnie? 54. Jaki filament wybrać - rodzaje filamentów do drukarek 3d 55. Co to jest termistor - zasada działania, jak dobierać? 56. Lokalizator GPS do samochodu - gdzie i jak zamontować? 57. Transmiter samochodowy - jak działa? 58. Jak działa ładowarka indukcyjna i jak nią ładować? 59. Jaki oczyszczacz powietrza wybrać? 60. Silniki prądu stałego - budowa, zastosowanie i zasada działania 61. Co to jest triak - jak go sprawdzić i jak działa? 62. Co to jest tranzystor MOSFET - jak działa, jak sprawdzać? 63. Izopropanol - do czego służy i gdzie kupić? 64. Co to jest tranzystor, jak działa i za co odpowiada? 65. Co to jest Transformator i jak działa? 66. Potencjometr obrotowy - schemat, podłączenie i zasada działania 67. Fotorezystor - charakterystyka, zastosowanie i zasada działania 68. Jak dobrać rezystor do diody? 69. Co to jest Tyrystor i do czego służy? 70. Jakie kable rozruchowe wybrać do samochodu? 71. Jaki miernik grubości lakieru kupić? 72. Pomiar jakości powietrza - jak sprawdzić jakość powietrza w domu i na zewnątrz? 73. Języki programowania sterowników PLC 74. Czym jest napięcie i natężenie prądu? 75. Reguła prawej dłoni, czyli ruch przewodnika w polu magnetycznym 76. Co to jest Bluetooth i jak działa? 77. Co to jest silnik krokowy - zasada działania i przeznaczenie 78. Jaką stację pogodową wybrać? Odpowiadamy czym kierować się przy kupnie 79. Jak działa przekaźnik? 80. Sterowniki PLC co to jest? Jakie jest ich zastosowanie i budowa? 81. Radiator i wentylator - czym są i jak działają? 82. Antena samochodowa - jaką wybrać? 83. Podłączenie czujnika ruchu 84. Czujnik ruchu - zasada działania 85. Wszelakie zastosowanie druku 3D - ogromny potencjał 86. Jaką drukarkę 3D kupić? - na co zwracać uwagę przy wyborze 87. Czyszczenie elektroniki - czym czyścić sprzęt elektroniczny? 88. Wytrawianie płytek drukowanych (PCB) - wszystko co powinieneś wiedzieć! 89. Jak sprawdzić tyrystor - opis jego działania 90. Transoptory - zastosowanie i zasada działania 91. Jak działa stabilizator napięcia i do czego służy? 92. Jak wymienić bezpiecznik w samochodzie? 93. Rodzaje regulatorów napięcia 94. Dioda prostownicza - charakterystyka, oznaczenia, budowa 95. Jaki wzmacniacz dźwięku wybrać? 96. Bramki logiczne - symbole i zastosowanie 97. Jakie przewody (kable) do głośników dobrać? 98. Do czego służy myjka ultradźwiękowa oraz zasada działania. Czego nie można myć? 99. Oscyloskop - co to jest i do czego służy? 100. Rodzaje czujników ruchu
Rozwiń cały spis treści Zwiń spis treści

Rezystancja właściwa

Do klasyfikacji używa się miary zwanej rezystancją właściwą. Jest to opór elektryczny (wyrażany w omach [Ω]) próbki o długości 1 m i polu przekroju poprzecznego 1 m². Faktycznie mierzone próbki mogą mieć inne wymiary, lecz wtedy dokonuje się proporcjonalnego przeliczenia: próbka o długości 2× większej będzie miała 2× większą rezystancję, zaś o 2× większym polu przekroju poprzecznego - rezystancję 2× mniejszą.

Jak działają przewodniki?

Aby obiekt był zaklasyfikowany jako przewodnik, musi w nim zachodzić przewodnictwo walencyjne lub jonowe. 

Pierwszy rodzaj polega na tym, że atomy związane w sieci krystalicznej nadal mają jeden (lub kilka) elektron swobodny, który może swobodnie przemieszczać się w obrębie całej próbki. Przewodnictwo jonowe zachodzi głównie w gazach i cieczach – polega na przemieszczaniu się jonów, czyli naładowanych elektrycznie atomów. Ten drugi rodzaj przewodnictwa ma gorsze właściwości, tj. wykazuje większą rezystancję właściwą.

Izolatory i półprzewodniki

Można z tego wysnuć wniosek, że izolatory ani nie ulegają jonizacji (niezbędnej do uzyskania przewodnictwa jonowego), ani nie mają wolnych elektronów walencyjnych, które mogłyby wziąć udział w przewodnictwie walencyjnym. 

W półprzewodnikach, niezbędnych do produkcji tranzystorów czy diod, prąd elektryczny również nie ma łatwej drogi, ale jego rezystancja właściwa silnie zależy od temperatury. Ponadto, łatwo możemy ją zmieniać przez domieszkowanie, czyli dodawanie obcych atomów.

Co jest przewodnikiem?

Wracając do przewodników, to z pewnością są nimi wszystkie metale. Żelazo, aluminium, miedź, cynk, srebro, cyna i wiele, wiele innych – one przewodzą prąd. Metalem, który najlepiej przewodzi prąd, jest srebro – ma najmniejszy opór właściwy. Nieco gorsza od niego (ale tylko trochę) jest miedź, z której powszechnie wyrabia się przewody. Jej cena, w porównaniu ze srebrem, rekompensuje tę niedogodność i to z nawiązką.

Problematyczne aluminium

Na trzecim miejscu plasuje się aluminium, czyli glin. Jest tani i lekki, ale za to kruchy. Poza tym, jest pod pewnym względem wyjątkowy: jego tlenek, który tworzy się samoistnie po kontakcie z powietrzem, jest doskonałym izolatorem. To bardzo pogarsza kontakt jakichkolwiek złącz z przewodami wykonanymi z tego typu metalu. Instalacje elektryczne wykonane z aluminium były przyczyną wielu pożarów.

Inne metale

Dobrymi przewodnikami są również takie metale jak złoto czy wolfram. Jednak z racji ceny, możemy je znaleźć w niewielu miejscach i to w śladowych ilościach. Rtęć, pomimo swojej ciekłej postaci, też przewodzi prąd.

Związki i mieszaniny metali

Trzeba dodać, że stopy różnych metali też są przewodnikami. Różne rodzaje stali (żelazne i te bez żelaza) czy stop cyny z ołowiem do lutowania – również dobrze przewodzą prąd elektryczny. Natomiast związki metali z innymi pierwiastkami (tlenem, węglem, siarką itd.) już niekoniecznie. Wspomniany wyżej tlenek aluminium jest doskonałym izolatorem.

Przewodzące niemetale

Przewodniki, które nie są metalami, również możemy znaleźć w naszym otoczeniu. Zalicza się do nich grafit, czyli odmianę alotropową zwykłego węgla. Sam węgiel jest natomiast izolatorem. Tak samo zanieczyszczona, najlepiej solą, zwykła woda. Zachodzące w niej przewodnictwo jonowe może powodować zwarcia w instalacjach i układach elektronicznych.

Szerokie grono izolatorów

Izolatory mają bardzo wysoką rezystancję właściwą, od przewodników może je dzielić wiele rzędów wielkości. Zalicza się do nich, przede wszystkim, pierwiastki będące niemetalami: zarówno gazy (tlen, wodór, azot itd.), jak i ciała stałe.

Mieszanina gazów też nie przewodzi prądu, dlatego powietrze zaliczamy do izolatorów. Woda również nie przewodzi prądu, pod warunkiem, że jest idealnie czysta.

Tworzywa sztuczne

Powszechnie spotykanymi izolatorami są różnego rodzaju tworzywa sztuczne, zwane potocznie plastikiem. Są do tego stopnia skuteczne, że wykonuje się z nich obudowy urządzeń elektronicznych, chroniące przecież przed porażeniem.

Również te elastyczne substancje, jak guma czy silikon, nie przewodzą prądu – wykonuje się z nich izolacje przewodów elektrycznych.

Oleje

Izolatorem jest również olej, pod warunkiem, że jest suchy i czysty. Różnego rodzaju oleje mogą absorbować wodę i zanieczyszczenia, co pogarsza ich izolacyjne właściwości. W specjalnej odmianie oleju, tzw. transformatorowym, są zalewane właśnie transformatory energetyczne wysokiego napięcia, aby poprawić parametry ich izolacji.

Drewno - to zależy

Drewno również można zaliczyć do grona izolatorów, ale to dosyć kontrowersyjny temat. O ile suche i czyste drewno można tak nazwać, o tyle wilgotne już niekoniecznie. A drewno doskonale chłonie wodę, czego przykładem może być puchnięcie drewnianego parkietu czy mebli pod wpływem większej wilgotności powietrza. Zawarte w drewnie sole mineralne po rozpuszczeniu w wodzie mogą drastycznie pogorszyć jego izolacyjne właściwości.

Szklane izolatory

Szkło i piasek nie przewodzą prądu. Ze szkła są produkowane izolatory do przewodów energetycznych niskiego napięcia, które prowadzą elektryczność do naszych domów. Taki przewód jest wtedy zaczepiony na haku odizolowanym taką właśnie szklaną nakładką. Natomiast piaskiem wypełnia się niektóre bezpieczniki topikowe, żeby szybciej gasł w nich łuk elektryczny, powstający po przepaleniu się drucika.

1. Repetytorium użytkowej elektroniki 2. Repetytorium użytkowej elektroniki - Oświetlenie LED pod szafkami 3. Repetytorium użytkowej elektroniki - Oświetlenie do piwnicy 4. Repetytorium użytkowej elektroniki - Sygnalizator zalania 5. Repetytorium użytkowej elektroniki - Zasilacz do układu audio 6. Repetytorium użytkowej elektroniki - Zasilacz warsztatowy 7. Jaką wkrętarkę wybrać? Na co zwrócić uwagę przy zakupie? 8. Rodzaje tranzystorów bipolarnych i unipolarnych 9. Jak podłączyć taśmy LED 10. Inteligentny dom - wszystko co powinieneś wiedzieć o systemach SMART HOME 11. Jak podłączyć prostownik do akumulatora (ładowanie) 12. Drukarki 3D - budowa i zasada działania 13. Jak prawidłowo zarobić kabel antenowy? 14. Jaki czujnik czadu wybrać i gdzie najlepiej zamontować? 15. Programowanie mikrokontrolerów - o czym należy wiedzieć na początek? 16. Oscyloskop cyfrowy - jaki wybrać? 17. Co to jest barometr i jak działa? 18. Jaki wykrywacz metali kupić? Na co zwracać uwagę przy wyborze? 19. Jak działa sieć 5G i jakie daje możliwości? 20. Diody LED - napięcie diod o różnych kolorach 21. Jaki kompresor samochodowy kupić? 22. Czujniki parkowania - jakie wybrać? 23. Jak ustawić antenę do odbioru naziemnej TV DVB-T? 24. Co to jest rezystor (opornik) i jak działa? 25. Jakie są typy i rodzaje bezpieczników? 26. Co to jest układ scalony i jak działa? 27. Jak zmierzyć napięcie akumulatora miernikiem? 28. Jak zarobić kabel sieciowy RJ-45? 29. Lutowanie - jak lutować kable poprawnie? 30. Arduino - co to jest i jak zacząć? 31. Raspberry pi - co to jest, do czego służy, jak zacząć? 32. Do czego służą kondensatory - zasada działania 33. Co to jest bezpiecznik i jak działa? 34. Jak dobrać i wymienić bezpiecznik? 35. Rodzaje kondensatorów, ich oznaczenia i budowa 36. Kalafonia - co to jest? do czego służy? jak używać? 37. Przewodniki prądu - co przewodzi prąd, a co nie? 38. Jaka latarka czołowa sprawdzi się najlepiej? 39. Jak działa płytka stykowa (prototypowa)? 40. Jakie ogniwa 18650 wybrać i gdzie kupić akumulatorki? 41. Jaki powerbank wybrać? Czym kierować się przy kupnie? 42. Raspberry Pi czy Arduino? Co wybrać? 43. Pierwsze Prawo Kirchhoffa - przepływ prądu w obwodzie elektrycznym 44. Rezonator kwarcowy - schemat, oznaczenia i zastosowanie 45. Drugie Prawo Kirchhoffa - bilans spadku napięć w zamkniętym obwodzie elektrycznym 46. Do czego służy przedwzmacniacz? 47. Wzmacniacze audio - schematy i działanie 48. Co to jest kinematyka? Wzory kinematyki 49. Jaka ładowarka samochodowa będzie najlepsza? 50. Woltomierz - jak podłączyć i do czego służy? 51. Zasilacz laboratoryjny - jaki wybrać, do czego służy i jak użytkować? 52. Jaki magnes neodymowy kupić? 53. Jaki dron wybrać na początek, na co zwrócić uwagę przy kupnie? 54. Jaki filament wybrać - rodzaje filamentów do drukarek 3d 55. Co to jest termistor - zasada działania, jak dobierać? 56. Lokalizator GPS do samochodu - gdzie i jak zamontować? 57. Transmiter samochodowy - jak działa? 58. Jak działa ładowarka indukcyjna i jak nią ładować? 59. Jaki oczyszczacz powietrza wybrać? 60. Silniki prądu stałego - budowa, zastosowanie i zasada działania 61. Co to jest triak - jak go sprawdzić i jak działa? 62. Co to jest tranzystor MOSFET - jak działa, jak sprawdzać? 63. Izopropanol - do czego służy i gdzie kupić? 64. Co to jest tranzystor, jak działa i za co odpowiada? 65. Co to jest Transformator i jak działa? 66. Potencjometr obrotowy - schemat, podłączenie i zasada działania 67. Fotorezystor - charakterystyka, zastosowanie i zasada działania 68. Jak dobrać rezystor do diody? 69. Co to jest Tyrystor i do czego służy? 70. Jakie kable rozruchowe wybrać do samochodu? 71. Jaki miernik grubości lakieru kupić? 72. Pomiar jakości powietrza - jak sprawdzić jakość powietrza w domu i na zewnątrz? 73. Języki programowania sterowników PLC 74. Czym jest napięcie i natężenie prądu? 75. Reguła prawej dłoni, czyli ruch przewodnika w polu magnetycznym 76. Co to jest Bluetooth i jak działa? 77. Co to jest silnik krokowy - zasada działania i przeznaczenie 78. Jaką stację pogodową wybrać? Odpowiadamy czym kierować się przy kupnie 79. Jak działa przekaźnik? 80. Sterowniki PLC co to jest? Jakie jest ich zastosowanie i budowa? 81. Radiator i wentylator - czym są i jak działają? 82. Antena samochodowa - jaką wybrać? 83. Podłączenie czujnika ruchu 84. Czujnik ruchu - zasada działania 85. Wszelakie zastosowanie druku 3D - ogromny potencjał 86. Jaką drukarkę 3D kupić? - na co zwracać uwagę przy wyborze 87. Czyszczenie elektroniki - czym czyścić sprzęt elektroniczny? 88. Wytrawianie płytek drukowanych (PCB) - wszystko co powinieneś wiedzieć! 89. Jak sprawdzić tyrystor - opis jego działania 90. Transoptory - zastosowanie i zasada działania 91. Jak działa stabilizator napięcia i do czego służy? 92. Jak wymienić bezpiecznik w samochodzie? 93. Rodzaje regulatorów napięcia 94. Dioda prostownicza - charakterystyka, oznaczenia, budowa 95. Jaki wzmacniacz dźwięku wybrać? 96. Bramki logiczne - symbole i zastosowanie 97. Jakie przewody (kable) do głośników dobrać? 98. Do czego służy myjka ultradźwiękowa oraz zasada działania. Czego nie można myć? 99. Oscyloskop - co to jest i do czego służy? 100. Rodzaje czujników ruchu
Rozwiń cały spis treści Zwiń spis treści
Firma:
Tematyka materiału: rezystancja właściwa, półprzewodniki, izolatory, tworzywa sztuczne, niemetale, złoto, wolfram, woda, grafit, aluminium, rtęć, srebro, oleje, drewno, szkło
AUTOR
Udostępnij
Zobacz wszystkie quizy
Quiz weekendowy
Czujniki temperatury
1/10 Temperatura to
Oceń najnowsze wydanie EdW
Wypełnij ankietę i odbierz prezent
UK Logo
Elektronika dla Wszystkich
Zapisując się na nasz newsletter możesz otrzymać GRATIS
najnowsze e-wydanie magazynu "Elektronika dla Wszystkich"