Skrzynka rozdzielcza, zwana potocznie skrzynką bezpieczników często też rozdzielnią lub rozdzielnicą, to zabudowana przestrzeń, w której zgrupowane są wszystkie obwody lokalnej instalacji elektrycznej - zarówno te poprowadzone wewnątrz domu, jak i te wyprowadzone na zewnątrz, czyli do ogrodu czy na podwórko lub podjazd. To tam znajdują się wszelkie zabezpieczenia, dzięki którym instalacja funkcjonuje prawidłowo i które chronią obwody, przyłączone urządzenia oraz nas – użytkowników - na wypadek pojawienia się nietypowych i niebezpiecznych zdarzeń bądź sytuacji.
Standardowo każda taka skrzynka zawiera wyłączniki nadprądowe, które poprzez przerwanie dopływu prądu chronią obwód i jego użytkowników przed skutkami zwarcia lub przeciążenia. Oprócz nich wymagana jest obecność choć jednego wyłącznika RCD. W rozdzielnicy znaleźć można też tak zwany rozłącznik izolacyjny, odcinający całą instalację od zasilania. Ten główny wyłącznik awaryjny pozwala, na przykład w razie powodzi lub pożaru, na natychmiastowe wyłączenie zasilania w całym obiekcie.
Oprócz powyższych, podstawowych elementów w skrzynce rozdzielczej często znajdują się dodatkowe moduły i akcesoria. Co do rodzaju i ilości tych “dodatkowych” aparatów, wiele zależy od wieku budynku i instalacji elektrycznej oraz od tego, czy administrator wyposażył budynek w dodatkową automatykę. Wraz z rozwojem technologii IoT i idei „Smart Home” tych dodatkowych urządzeń w naszych domach coraz wyraźniej przybywa. Poniższa lista prezentuje kilka często spotykanych dodatkowych modułów i akcesoriów, jakie można przy obecnej ofercie rynkowej umieścić w typowej skrzynce rozdzielczej:
- Ochronniki przeciwprzepięciowe nazywane często ogranicznikami przepięć: chronią one instalację elektryczną i podłączony do niej sprzęt przed uszkodzeniem jakie często zdarza się podczas burzy, kiedy zdarza się, że piorun uderza w pobliski element instalacji sieci przesyłowej.
- Przekaźniki priorytetowe: nadzorują przydział mocy i obciążenie. Gdy dojdzie do włączenia zbyt wielu urządzeń elektrycznych w obrębie instalacji lub obwodu, pozwolą pracować urządzeniom określonym jako priorytetowe. Pozostałe, mniej istotne zostają wyłączone.
- Programatory sterujące: stanowią element prostej automatyki domowej i pozwalają na włączanie zasilania wybranych obwodów w określonych godzinach, według ustawionego programu. Typowe zastosowania to załączanie oświetlenia przed wejściem do domu lub uruchamianie ogrzewacza wody.
- Licznik zużywanej energii elektrycznej: to element obowiązkowy w każdej domowej instalacji elektrycznej. Bardzo często jego docelową lokalizacją staje się skrzynka bezpiecznikowa, choć nie jest to regułą.
- Lampki sygnalizacyjne, zwane sygnalizatorami: ich zadaniem jest informowanie użytkowników instalacji o obecności napięcia na poszczególnych obwodach czy w określonych punktach przyłączeniowych.
- Gniazda przyłączeniowe: kojarzone są najczęściej z typowo budowlanymi rozdzielnicami, jednak od pewnego czasu często goszczą w domowych skrzynkach rozdzielczych - zarówno tych jednofazowych jak i trójfazowych.
- Moduły transmisji danych: mogą być grupowane w oddzielnych rozdzielnicach multimedialnych, ale równie dobrze mogą funkcjonować w jednej wspólnej skrzynce bezpiecznikowej. Mowa tu o urządzeniach takich jak routery, konwertery (światłowodowy internet), wzmacniacze TV i WiFi, switche, sterowniki czy listwy przyłączeniowe z gniazdami USB.
Na zakończenie należy powtórzyć, że napięcie elektryczne (i przepływ prądu przez niego powodowany) jest niebezpieczne. Prace związane z instalacją elektryczną nie mogą być wykonywane przez osoby inne niż posiadające odpowiednie uprawnienia.
Po co więc tekst ten artykuł? Cele są dwa. Po pierwsze, dla poszerzenia wiedzy. Po drugie, w przypadku konieczności przeprowadzenia remontu bądź modernizacji instalacji domowej, warto przemyśleć planowany zakres prac jeszcze przed umawianiem się z wykonawcą. Niestety nadal można spotkać ekipy “złotych rączek”, złożone z ludzi, którzy wszystko potrafią i znają potrzeby klienta lepiej niż on sam.