Zaloguj się
Wszystkie
4 stycznia 2019
1432
Niedawno dostałem radio Venus Luxus firmy Loewe Opta 2791W. Zostało ono wcześniej naprawione przez osobę, która podobno zawodowo trudni się naprawą. Radio grało, ale po osłuchaniu i obejrzeniu wnętrza przestało mi się podobać. Otóż Venus Luxus należy do odbiorników wysokiej klasy, a dzięki zastosowanemu kompresorowi dźwięku bardzo dobrze i wiernie oddaje wysokie tony.
Jakością dźwięku dorównuje odbiornikom Stradivari i Beethoven. Interesujacy nas fragment schematu pokazany jest na rysunku 1 – właściwie jest to schemat bliżniaczego radia Loewe Opta Atlas W2790W, gdzie w stopniu wyjściowym zamiast lamp ECL82 (trioda+pentoda), zastosowano podwójną triodę ECC83 i dwie pentody EL84. Reszta schematu jest taka sama – oryginalny schemat Venus Luxus (gorszej jakości) dostępny jest w Elportalu wśród materiałów dodatkowych do tego numeru.
Pierwsze, na co zwróciłem uwagę, to domontowany dodatkowo, nieistniejacy w oryginale podwajacz napięcia w postaci pająka – fotografia 1. Drugi pająk, zrobiony z trzech elektrolitów 47μF/350V, był włączony w miejsce odłączonego elektrolita oryginalnego 3 x 50μF/350V. Następny pająk to mostek zrobiony z diod krzemowych, włączony w miejsce uszkodzonego prostownika selenowego i to bez oporników wyrównawczych. Napięcie na pierwszym elektrolicie wynosiło 345V zamiast prawidłowych 287V, jak było w oryginale.
Pająka z diodami usunąłem, a mostek prostowniczy umieściłem w obudowie prostownika selenowego, a uzwojenie anodowe 250V podłączyłem do prostownika przez dwa oporniki 82Ω/5W (fotografia 2). Oryginalny elektrolit po sprawdzeniu okazał się dobry, więc usunąłem dorobionego pająka (fotografia 3) i przywróciłem do pracy oryginalny elektrolit. Teraz napięcie na pierwszym elektrolicie wynosi przepisowe 285–288V (lekkie wahania napięci zawsze istnieją).
Wspomniany dodatkowy podwajacz napięcia był wykorzystany do zasilania oczka magicznego EM80 dużo wyższym napięciem ok. 440–450V w celu poprawienia jasności. Po podwajaczu napięcie nie było wygładzone kondensatorem i kontury listków były trochę rozmazane.
A teraz UWAGA! Ten powielacz został podłączony wprost do sieci, co jest absolutnie niedopuszczalne ze względów bezpieczeństwa!
Po usunięciu powielacza ekran i anodę oczka podłączyłem do napięcia 285V i jasność oczka okazała się wystarczająca, a kontury listków ostre.
Po sprawdzeniu lamp okazało się, że EABC80 ma tylko 20% sprawności, a w stopniu przeciwsobnym jedna ECL82 – 40% i druga tylko 5%. Niesprawną lampę ECL82 usunąłem, a do sprawnej dobrałem lampę o takich samych parametrach i układ przeciwsobny mógł pracować poprawnie.
Większość kondensatorów w Venus jest styrofleksowa, lecz trzy sprzęgające o nominale 20nF i dwa korekcyjne po 50nF były z dielektrykiem papierowym i wykazywały dużą upływność. Wszystkie kondensatory z upływnościami wymieniłem na foliowe. Wymieniłem również kondensator katodowy 100μF/35V, gdyż miał mocno zaniżoną pojemność i dużą upływność. Fotografie 4, 5 pokazują kondensatory ekranowane (patrz rysunek 1) po regeneracji. Po tych czynnościach dźwięk wyraźnie się poprawił, ale nadal mi się nie podobał. Zacząłem sprawdzać aparat dalej i okazało się, że ma przerwę w uzwojeniu korekcyjnym transformatora głośnikowego!
W aparatach wyższej klasy trafo głośnikowe ma dodatkowe uzwojenie, które w zależności od zastosowanego układu korekcji dźwięku ma od kilkudziesięciu do kilkuset zwojów. Z tego uzwojenia pobierane jest napięcie w przeciwfazie obwody RC (czasem również L) doprowadzone do stopnia napięciowego. Za pomocą potencjometrów i przełączników można dzięki temu ujemnemu sprzężeniu zwrotnemu w szerokich granicach kształtować charakterystykę pasma akustycznego. Wynika stąd prosty wniosek, że uzwojenie korekcyjne spełnia bardzo ważną funkcję.
Odbiorniki Venus, a Venus Luxus szczególnie, mają mocno rozbudowany układ korekcji, więc uzwojenie korekcyjne ma 700 zwojów drutu ϕ 0,12, Trafo głośnikowe Venus, podobnie jak we wszystkich dobrej klasy odbiornikach, jest nawijane sekcyjnie z przekładaniem uzwojeń. Najpierw jest uzwojenie anodowe pierwszej ECL82 liczące 2000 zwojów ϕ 0,12, potem uzwojenie głośnikowe 87 zwojów ϕ 0,7 i uzwojenie korekcyjne 700 zwojów ϕ 0,12 i na nim jako ostatnie uzwojenie anodowe drugiej ECL82, również 2000 zwojów ϕ 0,12. Wszystkie uzwojenia muszą być dokładnie od siebie odizolowane.
Aby dostać się do uzwojenia korekcyjnego, musiałem najpierw wymontować i rozebrać trafo głośnikowe. Następnie odwinąłem wierzchnie uzwojenie anodowe i po zdjęciu izolacji z uzwojenia korekcyjnego okazało się, że jest pęknięte wyprowadzenie. Po naprawieniu go zaizolowałem uzwojenie korekcyjne, nawinąłem usunięte uzwojenie anodowe i po złożeniu trafo zostało zamontowane w odbiorniku. Zauważyłem również brak kondensatora przeciwzakłóceniowego 5nF/750V – zamontowałem więc ceramiczny 4,7nF/400V.
Ogólna uwaga: zwykle w naprawianych radiach wymieniane są jedynie kondensatory sprzęgające w stopniach końcowych i to tylko „kartoflaki” lub „szklaki”. Kondensatory zalewane żywicą uchodzą za dobre i z reguły pozostają nietknięte. Niestety, kondensatory żywicowe również mają dielektryk papierowy i wykazują upływność wcale nie mniejszą niż te zalewane cerezyną lub smołą. Jedyne bardzo dobre i praktycznie niezawodne kondensatory to mikowe typu KSO, a także foliowe i ceramiczne. W foliowych może się zdarzyć, choć niezmiernie rzadko, przerwa między okładziną a wyprowadzeniem.
W radiu pozostała do wymiany wypracowana lampa EABC80 (żarzenie 6,3V 450mA), ale że na Allegro są one drogie, postanowiłem zastosować znacznie tańszą PABC80, o napięciu żarzenia 9,5V i prądzie 300mA. Użycie transformatora nie zdaje egzaminu z dwóch przyczyn. Po pierwsze, musiałby to być transformator przynajmniej 3-watowy.
Po drugie, odłączenie lampy od żarzenia i zasilanie jej z osobnego źródła spowoduje wzrost napięcia żarzenia pozostałych lamp z 6,3 do 6,8...7V. Zastosowanie trafa podwyższającego napięcie z 6 do 9V też nie ma sensu, a najlepszym, najprostszym i w sumie jedynym sposobem jest zastosowanie autotransformatora 6,3V/9,5V. Po obliczeniu wychodzi, że potrzebna dodatkowa moc nie przekroczy 1,9W i zużyje się znacznie mniej drutu, co uprości wykonanie.
Do zrobienia potrzebnego małego autotransformatorka użyłem rdzenia i karkasu popularnego i bardzo taniego transformatorka typu TS 2/15. Jako pierwsze nawinąłem uzwojenie 6,3V: 175 zwojów drutem ϕ 0,03, a dalszą część uzwojenia, dającą potrzebne 3,2V, to 100 zwojów drutem ϕ 0,4. Można nawinąć drutem ϕ 0,25 i ϕ 0,35 – rysunek 2. Fotografia 6 pokazuje wygląd mojego autotransformatorka.
Najpierw odłączyłem dławik przy czwartej nóżce podstawki. Następnie początek uzwojenia „auciaka” czyli autotransformatora podłączyłem do masy, wyprowadzenie 6,3V do żarzenia wspólnego a koniec uzwojenia 9,5V do dławika przy nóżce 4, jak na rysunku 3. W ten sposób PABC80 nadal obciąża obwód żarzenia i napięcie żarzenia pozostaje bez zmian.
Po zakończeniu prac okazało się, że poprzednio przeprowadzona naprawa sprowadzała się tylko do wymiany prostownika anodowego, wymiany żarówek skalowych, domontowania nieodseparowanego podwajacza napięcia i niepotrzebnego odłączenia elektrolita 3 x 50μF. Niestety, nie mogę pokazać dokładnie jak to wyglądało, bo zbyt szybko zdjąłem szpecące wygląd pająki i nie pomyślałam, żeby przed naprawą sfotografować całość.
W obwód uzwojenia sieciowego transformatora zasilacza włączyłem jeszcze dwa połączone równolegle oporniki 68Ω/5W, co zlikwidowało 10-woltową nadwyżkę sieci – transformator obecnie jest zasilany napięciem 220V.
Doprowadzenie tego aparatu do właściwego stanu zajęło mi trzy dni, ale satysfakcji ze słuchania pięknego, czystego dźwięku nic nie zastąpi.
Ratowanie starych odbiorników lampowych: Naprawa odbiornika Venus Luxus
NAPISZ DO AUTORA
Facebook
Twitter
Linkedin
Kup teraz
