Zaloguj się
Wszystkie
22 kwietnia 2020
1770
Aby spełnić prośbę tego Czytelnika, postanowiłem opisać odbiornik Saba Freudenstadt 8, który nie tak dawno przeszedł gruntowną renowację.
Mam dwa egzemplarze odbiornika SABA tego typu, z tym, że jeden jest bez głośników, ale też został poddany renowacji. Obydwa trafiły do mnie w stanie „dziewiczym”, to znaczy nie było śladu jakiejkolwiek ingerencji w ich budowę, oprócz braku głośników w jednym. W jednym były jeszcze karty gwarancyjne na radio i lampy, a w drugim oryginalny schemat.
Saba to typowa superheterodyna wyższej klasy zbudowana na lampach ECH81, EBF89, EABC80, EL84, EM84 oraz 2×EC92 w głowicy UKF – rysunek 1. Odbiornik ma 6 obwodów AM, 9 obwodów FM, częstotliwość pośrednią AM 460kHz i FM – uwaga – 6,75MHz. Czułością dorównuje odbiornikom wysokiej klasy – 10μV dla AM i 2,5μV FM. Ma dwuzakresową regulację szerokości pasma AM, zrealizowaną na pierwszym filtrze p.cz.
Ma też dość mocno rozbudowaną automatykę regulacji wzmocnienia (ARW) z opóźnieniem, zrealizowaną na dwóch diodach detekcyjnych – jednej w lampie EBF89 i drugiej w lampie EABC80. Sygnał do ARW jest pobierany z obwodu anodowego drugiego filtra AM, a potem przez kondensator C38 (10pF) i filtr RC (R13, 14, 15 i C36, C37) dostarczony do siatek lamp EBF89 i ECH81. Napięcie opóźniające zadziałanie ARW jest pobierane z minusa zasilacza między R65 i R68.
Poprawa stabilnego działania ARW (uniezależnienie m.in. od wahań napięcia anodowego) jest zrealizowana przez podanie stałego napięcia anodowego z dzielnika R17 i R18 i przez opornik R16 – 16MΩ na anodę diody EABC80. Podczas włączania i wyłączania odbiornika następuje chwilowe zwarcie styków S6, przez które jest podawane ujemne napięcie –14V na oporniki R41 i R42 (25kΩ +1,6MΩ) oraz na siatkę lampy EABC80. To napięcie zatyka lampę i eliminuje trzaski podczas wyłączania. Kondensator C59 (0,1uF), wydłuża czas zatkania lampy i poprawia skuteczność eliminowania trzasków.
Wszystkie lampy są firmy Telefunken i mają sprawność 50–80% z wyjątkiem EM84, która świeci bardzo słabo. W lampie EL84 w miarę nagrzewania prąd anodowy rośnie aż do wartości 80mA. Dalej nie próbowałem, bo bałem się uszkodzić trafo głośnikowe. Wszystkie kondensatory z izolacją papierową (zalewane smołą) wykazywały pojemność powiększoną o ok. 80–100% i bardzo dużą upływność, zostały więc zregenerowane metodą, którą już opisywałem.
Uszkodzenie lampy głośnikowej zostało spowodowane właśnie dużą upływnością kondensatora sprzęgającego. We wcześniejszych artykułach zwracałem uwagę na to, jaki wpływ na pracę lampy końcowej ma upływność kondensatora sprzęgającego. Przypomnę to jeszcze raz, bo to jest bardzo ważne. Otóż przy zwiększającej się upływności kondensatora na siatkę sterującą przedostaje się dodatnie napięcie z anody lampy napięciowej. Stopniowy wzrost upływności powoduje zwiększanie napięcia. Po przekroczeniu pewnej wartości na siatce sterującej zaczyna się pojawiać napięcie dodatnie i to już jest bardzo niebezpieczne.
Przy małych upływnościach prąd anodowy może wzrosnąć o ok. 10–15%, a to lampa jeszcze bez trudu wytrzyma.
Przy dużej upływności prąd anodowy może wzrosnąć nawet o 50–100%, co spowoduje bardzo silne nagrzewanie elektrod lampy aż do koloru jasnoczerwonego (siatki zaczynają świecić). Tak silne rozgrzewanie powoduje deformację siatek, co prowadzi do zmiany odległości między nimi, a tym samym do zmiany parametrów lampy. Tu widać celowość stosowania w obwodzie katody oporników o mocy 0,5W.
Upływność pozostałych kondensatorów zmienia znacząco charakterystykę częstotliwościową odbiornika oraz pogarsza działanie automatyki. Selenowy prostownik anodowy B250 C100, mimo że nie był uszkodzony, musiałem wymienić na krzemowy, gdyż zmniejszał napięcie anodowe o ponad 20V. Z internetu można ściągnąć opis, jak wykonać prostownik na diodach krzemowych, zachowujący właściwości prostownika selenowego. Ja jednak stosuję mostek krzemowy zabezpieczony opornikami 68-82Ω.
Regeneracji wymagał również pierwszy elektrolit w zasilaczu 50uF/350V oraz elektrolit 5uF/60V w detektorze FM.
Wymienić musiałem też linkę napędową od UKF, gdyż zaczął się wykruszać zewnętrzny oplot. O 20V musiałem też obniżyć napięcie sieciowe na transformatorze, gdyż napięcie w gniazdku wynosi 240V...245V. Energetyka nie chce obniżyć napięcia do 230V, twierdząc, że jest w normie. Nie pomagają argumenty, że urządzenia starszego typu źle znoszą tak wysokie napięcie. Poza tym im wyższe napięcie, tym więcej prądu pobierają urządzenia i chyba o to chodzi energetykom. Gdzie jest więc oszczędność energii, o której tyle się mówi?
W opisywanych Sabach zaskoczyło mnie to, że przy prawidłowym napięciu ~220V na wejściu transformatora napięcie żarzenia wynosi aż 6,8–7V i to przy nominalnym napięciu anodowym. Nie obniżyło napięcia żarzenia nawet zwiększenie obciążenia uzwojenia o 0,5A. Aby poprawić sytuację, w szereg między uzwojeniem żarzenia a żarzeniem lamp, włączyłem dwie diody 1N5820, połączone antyrównolegle. Teraz napięcie żarzenia wynosi 6,35–6,4V, a napięcie anodowe 250–255V. Jako lampy zastępcze dla EC92 można stosować ECC91 lub 6H15П. Lampy różnią się prądem żarzenia i dla EC92 wynosi on 0,15A, a dla ECC91 i 6H15П – 0,45A.
Trafo sieciowe Saby ma dość duży zapas mocy i zmiana obciążenia o kilka watów nie powoduje żadnych istotnych zmian. Po renowacji radio gra bardzo ładnie, głos jest dynamiczny, czysty i ma aksamitne brzmienie. Nie dorównuje jednak odbiornikom klasy Stradivari czy Beethoven. Ze względu na brzmienie głosu można porównać go do Arii czy Bolera. Zaznaczam, że porównanie dotyczy odbiorników w stanie niemal idealnym.
NAPISZ DO AUTORA
Facebook
Twitter
Linkedin
Kup teraz
